آخرین پژوهش ها در باره نسل Z ایران چه می گویند؟ / دولت و خانواده نسل Z را به رسمیت نشناسند هر دو می بازند/ نسل Z برای خوشبختی در انتظار مرگ نسل گذشته

دکتر منصور ساعی: نسل جدید می‌خواهد زندگی بکند، حتی ابزار مبارزه‌اش هم ابزار دکمه‌های لمسی و تاچ است. اساسا در آنان خشونتی وجود ندارد. بلکه در رسانه‌های اجتماعی بحث می‌کنند. درک نسلی آنان بسیار مهم است، این نسل می‌توانند با هم تعامل داشته باشند، چون می‌توانند با یکدیگر همزیستی و مدارا بکنند. از این منظر این نکته مهمی است که نسل نو دنبال حذف دیگری نیست. به دنبال همزیستی است. نسل قبل دنبال حذف است. اساسا دیگری را نمی‌پذیرد.

به گزارش خبر آنلاین: نشست واکاوی رفتارهای نسل Z با عنوان دهه هشتادی‌ها از ما چه می‌خواهند و ما آز آنها چه می‌خواهیم؟ در خانه اندیشمند علوم انسانی و با همکاری انجمن ایرانی مطالعات زنان، (کمیسیون انجمن‌های علمی ایران وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ) برگزار شد. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در این نشست که فایل صوتی آن در کانال خانه اندیشمندان علوم انسانی منتشر شده، دکتر منصور ساعی، ارتباط شناس و عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم انسانی، گزارشی از تحقیقات خود را در حوزه گسست نسلی ارائه کرد. به گفته ساعی، گزارش او محصول مطالعاتی است که اواخر ۱۴۰۱ به پایان رسیده و مقالاتش در ۱۴۰۲ منتشر شده است. او در مطالعات خود، روابط و شکاف و گسست نسلی را از زاویه رسانه و ارتباطات و روابط میان خانواده، دولت و نسل Z مورد بررسی قرار داده، از این رو موضوعاتش کماکان تازه و مفید است. از جمله دستاوردهای تحقیقات او آن است که نهاد خانواده اقتدارگرا در ایران علیرغم وجود خانواده هسته‌ای، به خانواده مدنی تبدیل نشده و ایران هنوز دارای خانواده مدنی نیست. از نظر ساعی یک تغییر وظایف بسیار عجیب و بی سابقه نیز در ایران رخ داده است و آن این که جای وظایف دولت و نهاد خانواده عوض شده است به این معنا که تامین همه خدماتی که نهادهای اجتماعی وابسته به دولت باید به نهاد خانواده بدهند، بارش بر دوش نهاد خانواده افتاده و دولت وظایف نهاد خانواده مثل مساله تذکر و توصیه به حجاب داشتن فرزندان خانواده را برعهده گرفته است. او همچنین تاکید می کند « اگر برای آنان (نسل Z) اعتباری قائل نشوند، والدین می‌بازند و به عبارتی حذف می‌شوند. آنان می‌گویند که با مرگ این‌ها مساله حل می‌شود. از شرشان خلاص می‌‎شویم. برای رهایی از چنین وضعیتی جامعه پذیری معکوس و توانمندسازی نسل والدین بسیار مهم است.» نکته حائز اهمیت آن است که گفت و گوی میان نسلی و به ویژه با نسل z یک راهکار اساسی و مقدمه‌ای برای توسعه کشور به شمار می‌رود.

چالش‌های نسل Z در خانواده و مباحث نظری راجع به آن ها

ساعی ابتدا به چالش های نسل Z در خانواده اشاره کرد و گفت: «بحث ام از جنس مطالبات نیست، زیرا تحقیقات بنده در حوزه مطالبات نیست. البته به بخشی از مطالبات اشاره می کنم اما بحث اصلی من چالش هایی است که نسل z در تعامل با خانواده داد. خانواده به مثابه کانونی که در جامعه ایرانی هنوز روی آن می توان حساب کرد.اکثر نهادهای مدنی و اجتماعی در جامعه ایران فروپاشیده است. اما هنوز به نهاد خانواده می توان امیدوار بود و برایش برنامه ریزی کرد، همچنین امید به تغییر از طرف نهاد خانواده در جامعه ایران هنوز انتظاری معقول است، اگر چه با چالش های متعددی مواجه است. باید یادآور شوم که نهاد خانواده کماکان مهمترین کانونی است که تحولات نسلی در آن رخ می دهد و بحث امروز من حول محور «گفت و گوی بین نسلی» است. و این که از گفت و گو چگونه می توان برای کاهش چالش های درون خانواده استفاده کرد. این فرمول قابل تعمیم به نهاد سیاست، نهاد جامعه، و نهادهای فراخانوادگی است که اتفاقا روی نهاد خانواده بسیار موثر هستند.»

این استاد دانشگاه سپس به نظریه مارگارت مید و مانهایم در باره بنیان های مطالعات نسلی به عنئوان نظریه مطالعات خود اشاره کرد و گفت: «از معدود محققانی که روی مطالعات نسلی به شکل سیستماتیک در جهان کار کرده، خانم مارگارت مید و آقای مانهایم است، که بنیان های مطالعات نسلی را در جهان پایه گذاری کردند. مارگارت مید معتقد است جوامعی که در سیر تحول تاریخی شان، با تحولات متعدد رسانه ای، تاریخی، و فناورانه سریعی مواجه می شوند، از استعداد بیشتری برای تولید شکاف های اجتماعی، و نسلی برخوردار هستند. این شکاف ها به این دلیل مهم هستند که تغییرات و فرآیندهای مداوم، آرام و پیوسته انتقال فرآیند نسلی به نسل دیگر را دچار وقفه می کنند و معتقد است که شکاف تجربه و فرهنگ را موجب می شوند. بحثی که در جامعه ما بین نسل سیاستگزار و نسل دهه ۸۰ و نسل z خیلی عیان هست. »

ایران در چهار دهه گذشته

او بر اساس مرور ریل حکمرانی در ایران بر اساس نظریه مید گفت: «اگر ایران را در چهار دهه گذشته بر اساس چارچوب نظری مارگارت مید مرور بکنیم متوجه می شویم که ریل حکمرانی ، ساختار سیاسی و گفتمان ها تغییر کرده اند. جامعه ایرانی جنگ هشت ساله ای را تجربه می کند، بعدها طرح های نوسازی اقتصادی و اجتماعی و بعدها توسعه شهرنشینی، مهاجرت مغزها، تحولات توسعه آموزش رسمی در ایران رخ می دهد که بر مبنای آن دختران و پسران به شکل وسیع آموزش می بینند و یکی از چالش های حکمرانی فعلی ما هم همین است. توسعه خانواده هسته ای به شکل ناقص اش، جوانی جمعیت و تورم جوانی، پیدایش گفتمان های سیاسی در سپهر سیاسی، افزایش مصرف فرهنگ رسانه ای در سپهر اجتماعی ایران، افزایش ضریب نفوذ رسانه های ملی و فراملی و ظهور و توسعه فناوری اینترنت و فناوری های نوین ارتباطی، و رسانه های اجتماعی.»

ساعی افزود: «در واقع اگر بر اساس دیدگاه مید بحث کنیم جامعه ایرای، همه این تحولات را تنها در چهار دهه تجربه کرده و این تحولات تاریخی، اجتماعی، رسانه و فناوری سریع، جامعه ایرانی را مستعد شکاف هایی از جمله شکاف های نسلی کرده است. علاوه براین باید به تحولات رسانه ای اشاره کنم که بسیار خاص است، اگرچه این تجربه غرب است، ولی می توان تجربه مذکور را به ایران هم تعمیم داد مبنی بر این که نسل هایی که در جامعه ما هنوز هم حضور دارند، چه رسانه ای را مصرف کرده اند.»

مصرف رسانه ای متفاوت و تولید نسل های متفاوت

ساعی در ادامه به مصرف رسانه ای و تولید نسل های متفاوت بر اساس آن اشاره کرد و گفت: « متناسب با مصرف رسانه ای نسل های متفاوت تولید شده است شامل: الف: نسل جنگ. رسانه غالب نسل جنگ در جنگ جهانی دوم در جامعه غربی، مطبوعات و رادیو بوده است. جامعه خسارت دیده از جنگ که در واقع نسل ایثارگر، سازگار و خاموش نامگذاری می شوند، متولدان۱۹۲۹ تا ۱۹۴۵ هستند. نسل دیوید بومرز، یا نسل فرزندان نسل سازگار هستند. این ها در دوره رفاه اقتصادی و شکوفایی اقتصادی بعد از جنگ متولد شده اند، مطبوعات، تلویزیون، کامپیوترهای بزرگ و امثالهم رسانه اصلی شان بوده است. ب: نسل y – در نسل y یا نسل هزاره، رسانه های اصلی تلویزیون ماهواره ای، فناوری های ارتباطات و اطلاعات هستند، سپس رسانه های مختلف WEB ۱ که ما هم آن را تجربه کردیم. که متولدین سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۵ را در بر می گیرند. ج: نسل z – نسل Z که بحث اصلی است، دیجیتال یک نامگذاری می شوند. متولدین سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ را دربر می گیرند. این ها در دوره ای متولد شده و رشد و بلوغ پیدا کرده اند که اوج توسعه موبایل و رسانه های موبایل، رسانه های شخصی، و مالتی مدیا است، و شاهد ظهور و بومی شدن web ۲ و فناوری دیجیتال هستند. د: نسل آلفا: اما در نسل آلفا، که از ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ را شامل می شوند، به نوعی فرزندان نسل هزاره و همچنین نسل بومیان دیجیتال ۲ هم هستند. کل تولد، زندگی،زیست، کار، تفریح، و به طور کلی زیست جهان شان دیجیتالی است. به عبارت دیگر آنان در رسانه های اجتماعی، خلق رابطه و زندگی می کنند، شبکه تشکیل می دهند، کارآفرینی و تفریح می کنند، و در واقع زندگی می کنند. و این تمایز میان زیست جهان دیجیتال، و زیست جهان آفلاین است.»

او افزود: «این نکته مهمی است که ما در نظام سیاستگزاری و نظام خانوادگی مان، تا چه اندازه شناخت، و تسلط به دنیاهای دیجیتال داریم. تا چه اندازه با فرآینده، و تعاملاتی که آن جا شکل می گیرد و با خلق ارزش در دنیای دیجیتال تا چه اندازه دارای نسبت و شناخت هستیم؟»